Trends in mensenhandel
België is in principe een land van bestemming voor slachtoffers van mensenhandel. Buitenlandse slachtoffers komen vooral uit Oost-Europa, Afrika, Zuid- en Oost-Azië en Latijns-Amerika.
In de periode tussen 2009 en 2012 werden er per jaar gemiddeld 130 slachtoffers van mensenhandel geïdentificeerd. Meer dan de helft van de slachtoffers werden verhandeld met het oog op economische uitbuiting, de sectoren met een hoog risico waren: bouw, schoonmaak en autowasdiensten, horeca en detailhandel (winkels en callcenters), landbouw en sweatshops. Ongeveer 40% van de slachtoffers werden verhandeld met het oog op seksuele uitbuiting. In de afgelopen jaren kwamen er gedwongen bedelarij en gedwongen criminele activiteiten voor, met name binnen de Roma-gemeenschap. Er zijn ook een paar meldingen van gevallen van buitenlandse werknemers, blootgesteld aan gedwongen huishoudelijke dienst, waarvan ook de diplomatieke dienst in België betrokken was.
Mensenhandelaren verplaatsen hun slachtoffers van de ene stad naar de andere, over de grenzen van België, Duitsland en Nederland.Werving gebeurt steeds meer online via geclassificeerd vacatures, forums en sociale netwerken. Het internet geeft mensenhandelaren het voordeel om allerlei informatie over hun slachtoffers te vinden, die ze kunnen gebruiken om hen te manipuleren.
De institutionele achtergrond
In 1995 heeft België het Interdepartementale Coördinatie Platform (ICP) opgezet voor het coördineren van de bestrijding van mensenhandel en mensensmokkel op nationaal niveau. Het mandaat van de organisatie werd vervolgens in 2004 opnieuw bepaald en verder uitgebreid. Naast een coördinerende functie is het ICP ervoor verantwoordelijk om voorstellen en aanbevelingen voor de beleidsinitiatieven van de bestrijding van mensenhandel te formuleren, in het bijzonder met het oog op criminele activiteiten, respectievelijk op de bestrijding van de netwerken van mensenhandelaren, op de bescherming van slachtoffers en op het volgen van de ontwikkelingen en de resultaten.
De eenheid wordt voorgezeten door de FOD Justitie en verzamelt alle federale entiteiten die meedoen aan de bestrijding van mensenhandel, zowel op operationeel als beleidsniveau, onder andere:
- Dienst Strafrechtelijk Beleid van de FOD Justitie Federale Gerechtelijke Politie
- Centrale Dienst Mensenhandel
- College van Procureurs-generaal
- Diensten Sociale Inspectie
- Immigratie- en Naturalisatiedienst
- Ministerie van Buitenlandse Zaken
- Ministerie van Justitie
- Drie door de overheid gefinancierde, vaak gespecialiseerde opvangcentra genoemde, officieel erkende NGO's zijn bevoegd om onderdak en hulp te bieden aan slachtoffers van mensenhandel: Payoke voor het Vlaamse Gewest, Pag-Asa in Brussel en Sürya in Wallonië.
De functie van de ICP-secretaris wordt bekleed door het Federaal Migratiecentrum, een onafhankelijke federale overheidsdienst die de taak heeft om de migratiestromen te analyseren, de fundamentele rechten van vreemdelingen te beschermen en de bestrijding van mensenhandel te bevorderen. Het Federal Migratiecentrum is ook bevoegd om prestatienormen voor de drie gespecialiseerde opvangcentra vast te leggen.
De Nationale Rapporteur is verantwoordelijk voor het toezicht op het beleid van de omzetting van de bestrijding van mensenhandel op nationaal niveau, en speelt een belangrijke rol in het verzamelen van gegevens over mensenhandel op nationaal en op EU-niveau. Een koninklijk besluit dat in 2014 in werking is getreden, bepaalt dat de rapporteur uit twee organen bestaat, namelijk het ICP als rapporteur van de Staat resp. het Federale Migratiecentrum als onafhankelijke rapporteur dat elk jaar een onafhankelijk rapport opstelt. Binnen de ICP is het ministerie van Justitie verantwoordelijk voor het formuleren van het tweejaarlijkse regeringsverslag.
Als vertegenwoordiger van de NGO's is Child Focus ook lid van het ICP en levert een bijdrage in de bestrijding van de handel in kinderen. Bovendien zijn sinds 2014 de vertegenwoordigers van de gewesten, de gemeenschappen en de regionale sociale inspectiediensten ook lid van het ICP.